(from somaliland.org)

Cabdilaahi Suldaan Timacadde wuxuu ahaa waddani soomaalinimada jecel. Wuxuu wakhtigiisa iyo tixdiisaba u huray sidii loo heli lahaa soomaali mid ah, qarannimo iyo qiimo sare, mid aan la gumeysan ee gob ah. Haddii aad u dhabo gashid tixihiisa waxaad la kulmaysaa dareen culus oo midnimo, walaaltinimo, wax wada qabsi, horumar iyo aqoon ku baaqaya, feker xor ah oo caafimaad qaba.

Heerka dadnimo ee Timacadde gaadhay waa mid aan si fudud lagu kasban karin, waa mid bisayl dadnimo, jacayl wadaniyeed, cilmi diineed iyo waayo aragnimo gumeysi, aqoon dhaqameed iyo aftahanimo tixeed iyo indheer garadnimo ka soo burqanaysa. Cabdilaahi Suldaan Timacadde wuxuu soomaalida si dedan iyo daalacanba ugu guubaabiyey danteeda, wuxuu ku hagay wada jirkeeda, wuxuu uga digay kalataggeeda, wuxuu farta ugu fiiqay ka kala geynaya ee isku diraya, ka qaranimadii qoyska ku iibsaday, ka wada jirkii jeebka gashaday.

Cabdilaahi Suldaan Timacadde, wuxuu soomaalida ku baraarujiyey siday u soo dhacsan lahayd dhulkeeda maqan, wuxuu hanjabaad iyo dhaadasho caga dhulka ugu dhufanayaa gumaysigii caddaa iyo kii madoobaa. Wuxuu u sii dardaar weriyey kuwii dhulalka soomaalida haysta, inay dhowaan ka soo dhacsan doonaan oo dhibaatada iyo hooggu iyaga ku dambayn doono, in aan xaqooda cidina xaqiri karin ee xoog iyo xoolaba ay u leeyihiin oo soo dhacsan doonaan.

Cabdilaahi Suldaan Timacadde, cudurka soomaalida ku dhacay ayuu si dhaba u garawsan yahay, wuxuu og yahay in soomaali laba shay ay disheen, qabyaalad iyo gumeysi. Guubaabada ugu badan tixdiisa wuxuu ku halgaadayaa qabyaaladda oo uu leeyahay, waa bahashii dad idinka reebtay ee iskaga hadha, boqontiin go’daye miyeydaan marna caqliyeysanayn oo garansho u yeelanayn wixii shalay aad ku jabteen, maxaa maantana aad ugu heelantihiin. Reer reerkan loo kala baxay iyo to’laaydu sow ma aha uun wixii aad weligiin ku soo jirteen ee meelna idiin tukin weyday. Dabadeedna naftiisa ayuu haaramaayaa oo isku hiifayaa in aanay soomaaliduba dhego u daloolin ay waanadiisa ku maqlaan, inay yihiin dad qaafil ah oo aan waxba hoos u deyin, garashadana ka madhan.

Cabdilaahi Suldaan Timacadde, ilaa uu god galay guubaabo iyo waanno soomaali kalama hadhin; qabyaaladda, qaadka iyo kuwa qaranka duminayeyna marnaba afka kama dhigin. U fiirso meerisyadan hoose ee aan ka soo xulay tixdii Timacadde kuna abbaaran guubaabada soomaalida. wuxu yidhi:

Makri ma laha soomaalidii, Maxamed Keydoowe - p41
Maskab kuma qabtaan daarahaad, milicsanaysaane
Malgaash kolay ku tahay uunka kale, waa midhkaa qudha’e

Tirtirsiinyo soomaali waan, loogu tag heline – Taleex p105
Tawalleeye beni-aadmigii, taag darraan jiraye
Talka waxay ku qaateen, israac oo tallaahiya’e
Anaa kaa tol-roon waa waxaw, tarraqi weydeene

Tafiir yarida waxay noogu wacan, taaha gaajada’e
Tiibbiidu soomaalidaay, maaha tiif cudure – Taleex p106
Tallaalkeedu waa ceeshaddaan, taabi la’nahaye

qabaa’ilkiyo jeeroo la naco, qaadkan lagu waashay
qasdi jeerooy wada yeelatoo, qawlka ku heshiiso
Qabyo weeye soomaalidaay, qiiradadaniye – Qabyo p108

ama aan minister soomaaliyeed, maqallay weedhiisa – Arbacadii p116
ninkaan aad u kala miirmin baa, madhan xuseenoowe
mug-yaraa wakhti dhaafayaa, soo maqaabilaye

soomaalidaa naaxday baa, qaar ka naxayaane – Nidar p170
nacasnimo Cagoolow Rabbaa, naaska kuu sudhaye
Naftoo kaa baxdaa ka roon nolosha qaarkeede

wadnihiinna soomaalidaay, weyda ku adkeeya – Wanaagii bukooday p175
waraabuhu ragguu cunayo weli, weyrax ku ogaada
nin wadiifad haystoow ka kale, hayska weyneyne
nin walbaan wadeecada ka rabo, calankii waa kaase

doqonniimo soomaali waa, loogu daw galaye – Buul-duqeed p177
hadduun bay u doonyaysan tahay, sheeyadii dilaye
imminka la doondoonayaa, Dir iyo Daaroode

dan soomaaliyeed lama hayee, waa dabbaal kale’e – Buul-duqeed p177
Shacbigii dagaalka u galaa, daadsan suuqyada’e
Dambarkeedii Maandeeq nimaan, doonin baa dhamaye

garaadkeedu soomaali waa, kii hore u gabaye – Gunaad p179
gondaheeda daayoo hadday, geeddan kale diidday
galladdiyo nimcada Eebeheen, kama guddoontaane

dhammaan dunida soomaali bay, dhaxani haysaaye – Dhaqdhaqaaq p182
Dhaaxuu gumaysigu bartuu, dhiig la’aan koraye
Dhaqdhaqaaq ninkii lagu arkaa, loo dib-dhigayaaye

Waxa dhacaya soomaalidaa qaadka dhilanaysa – Dhaqdhaqaaq p182
Dheguu uma daloolaan kuwaan, dhiirri leeyahaye
Dhexdeeday isula taagan tahay, dhaadashiyo faane

hoheey, malaha soomaalidaan hoos waxbaw deyine - Hadaf p186
waxaan aad u hibataynayaa, kii horaan idhiye
waa hebed maansadu haddaan hedhe loo fidine

ka habbowday soomaalidaay, hilinkii toosnaaye – Hadaf p187
hayaay iyo tollaay raganimaa, kaga habsaanteene
waa waxa halkaa idin dhigee, la hinqan weydeene

Xeradaa Nagayliyo Hawaas, xagarkii Haadaamo
Halka inan timaha loo xamreey, xadhig ku soo soohdo
Xakabkiyo wixii loo ku rara, awrka Ina-xaawis
Xuduudkeedu soomaali waa, shey xaqiiqo ahe – Xusuus p194
In aan Xayle yooyootannaa, waa xaloo kale’e

SYL ilaah kama baqdiyo, ololkii naareede
NFD ardaayada Siyalow, aradka Mooyaale
Oodo-caliga Cawsiyo Randiyo, Ubukh ka baalleeye
Asalkeeda Soomaali baan, ururinaynaaye – SYL p196
Kuwii loo igmaday waa kuwaa, aakhiro u ridaye
Wasiirradan ugaadhsiga bartee, orob ka dhowrtaysta
Astaan bay(s)ku wada leeyiin, meel aan la arkayne

Garaad ma lihid soomaalidaay, gebi ahaantaaye – Gama’diid p199
Gadhkuk nimuu caddaadiyo barbaar, waa gu’-baas jire’e
Ma qabyaaladdii lagu gubtaa, godadkii loo doontay
Ma wixii hore u soo gabay ayey, galabta raadcaysey

Waxaan gabayga deelkiyo laftiyo, doorka uga qaaday
Dadka waxaan ogeysiinayaa, dowgu suu yahaye
Soomaalidaay daya wanaag, idinka doorsoonye – Dugsi ma leh p203

Ubaxiini waad daadiseen, waana dubateene
Dulbaaxdiisa waa wada canteen, duhur dharaareede
Dariiq toosan soomaalidaay, waa lagaa dedaye – Dugsi ma leh p204
Derejada Ilaahay ninkii, doonayaa hela’e
Nin ka duday distoorkiyo waxyiga, diintii ka carrowye
Dugsi ma leh qabyaaladi waxay, dumiso mooyaane

Soomaalidaay hadal dhammaa, hurise maysaane – Hulunbe p207
Idinkaa is haylhaylayee, lama hungoobeene
Duulkii habaar qaba jidkaa laga halleeyaaye – jin baa haamahaw tuma’e
Hog buu kaga ridaa Eebbeheen, hir iyo towfiiqe

Ilaahay ganaaxiisu waa, galabsigeenniiye
Inay samadu naga gaaggaxdaa, gar Alla weeyaane
Gu’gaan weynay soomaalidaay, waa gefkii dhacaye – Ganaax Eebbe p216

Bani’aadmigii kale dhammaan, wuu baraarugaye
Boqontiin go’daye uunku waa, beretamaayaaye
Biyahaan dhaqaaqini dhagxaan, badan ma riixaane
Haddaan baarka loo fidhin timuu, bilic ma yeeshaane
Ba’-heblaayo iyo reer-fulaan wayna bi’iyeene
Uma baahnin soomaalidaay, baane maantana’e – Berigii Gumaysiga p222

Tuhun beeshay soomaalidii, turuqna naafowye – Tabanayee mooyi p232
Tagoogaa sidaan uga jabniyo, dhabarka taaggiisa
Tafaraaraqii baa wadnaha, taabka noo jaraye
Tacsidiyo quraankaan akhriyey, way u tegayaane
Togaggii Jannada Eebbeheen, tiisii haw furo’e
Innaga iyo ubadkuu ka tegay, samirku waw toose.

arartaan dhawkaw toil ogaa, waan ka dhowrsadaye
ma dhig dhigin kuwaan Daahiroow, dhaabadayn jiraye
bal dhegeysta soomaalidaay, kani dhab weeyaane – Dhunkaal p242

dhubuq dhuqubdi waxay soo siddaa, dhabanno-haystaane
aabigaba dhibaaxada naabsigu, waa mid aan dhixine
dhudhub oodan buu kula gala, dheregga qaarkiiye
baarlamaankii dhaylaysan jirey, dheehiii laga qaadye
sida nimankan dhoofayeen, dhidibka oolllaynin
ama rag aan u dhalan bay carriga, uga dhammaysteene
soomaali waxay dhaafsadeen, waa la dhaygagaye – Dhunkaal p243

hayeeshee daraartii xornimo, dhibika loo taagay
dhalanteedkii baa noo hor kacay, dhuxul cadaabeede
dhabbadii markay naga duween, shicibku dhaadaayey
dhako-faartay soomaaliday, kala dhilaayeene – Dhagaxtuur p264
goortay dhogor-goyn lahayn, way na dhumiyeene

Dhumucdeedii soomaali way kala dhantaaleene - Dhagaxtuur p264
Dhudhummada ayaa naga jebshoo, dhuuxii koru raacay
Dhoomaha ayaa nagaga raray, dheegga sida awrta
Soomaali yaa dhaawacoo, qoomay dhabarkeeda
Dhallaanka iyo maatida ayaa dhego-barjaysiiyey

dhallinyarada soomaalidaan, dhiiri leeyahaye - Dhagaxtuur p265
nin dhegeystay waanada mar buu,dhego nuglaadaaye
dhanbaal baa cimriga sii sidoo, oday dhawaateeye
idinkaa dhaqaalaha waqtigu, yahay dhiggiiniiye
ubaxii dhirta iyo waxa tihiin, xididkii dheeraaye
dhulka iyo aduu waalidkaa, kaa dhursugayaaye

Ilaah kuma xamdiyo ruux hadduu, aysimaad wado’e
Hadduu oofa-weynuhunimcada, aayar cuni waayo
Ibleyskii Xakiim duufsadaa, awlalka u lulaye
Unuunkooda jeeroo shacbigu, ku arko miidaanka
Ideylkoodba jeeroo sidii, adhiga loo laayo
Aqbali maynno way nool yihiin, eegga dabadeede
Arwaaxiinanaw dhiman haddaad, ka asli weydaane
Imanna mayso soomaalidaad, ururinaysaane – canaan-shicib p268

Midigtaadu waxay xoogsataa, maydha kaa jara’e
Marke aanad lahayn looma lulo, maanka weligaaye
Maggaabada hashaadaa ka roon, meydhanaan kale’e
Ummadiba mar uun bay heshaa, macalinkeediiye
Soomaali “Mawgeedi ” waa, maanta kaa wada’e – Guubaabo p276

Carfi wuxu ka muuqdaa shacbiga, caafimaad qaba’e
Markay ciirtay waa tii Ilaah, noo cawaal-naqaye
Ceeryaamadeey nagu dedeen, Ciidankaa rogaye
Soomaalidaay ceebtu waa, caabuq kugu yaalle – Aqoon p277
Cillad weeye kugu soo baxdiyo, cudur aan guurayne
Cisi ma leh adduunyada ninkii, cadow wax moodaaye

Bahashii qadhaadhayd markay, qabay dhanaan moodday
Sidii dhaydii Qayraan markii loo qudhqudhinaayey
Qalbigayga kuma leexin jirin, qababaxdeediiye
Soomaalinimadii la qalay, qayb kamaan geline – Qodaxdii Qabriga p279
Qoor-diidka anigoon u goyn, qun uma luuqayne
Anigoon qasaasilin debnuu, igama qaadaane
Ninkii qar iyo buur fuulay buu, qoon ka leeyahaye

Saablayda goortaan murtida, soocan ka higgaadsho
Suuryadaan ka liishaamayiyo, saadda way garane
Soomaali oo dhami marnaba, ima saluugaane – Seetadii p281
Anigoo si’yaab leh u taxaa, saydhiyaa gabaye

Soomaalidaay talada waa, laysa siiyaaye – Seetadii p282
Sibidhkaan biyuhu hoos u gelin, sibibix mooyaane
Sarreeye iyo dadweyniyo sarkaal, sebi yar oo roora
Iyo soo-ma-jeestaha dalkee, saanadda xanbaarsan
Nin walbaan wax kugu saabsan, baan kuu sawirayaaye
Sacabbada nin hoorsaday xornimo, sigib la’ loo diidye

Qalinkii: Yasin Jaamac Nuux (Suldaan)